Khó kê biên tài sản đang cầm cố, thế chấp để thi hành án

 7/4/2021

Mặc dù Luật Thi hành án dân sự đã quy định cụ thể song việc kê biên, xử lý tài sản đang cầm cố, thế chấp để thi hành án trong thực tiễn còn gặp không ít khó khăn.

Điều kiện kê biên, xử lý tài sản đang thế chấp Về điều kiện để kê biên, xử lý tài sản đang cầm cố, thế chấp, theo quy định của pháp luật, chấp hành viên có quyền kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án đang cầm cố, thế chấp với điều kiện sau: Thứ nhất, người phải thi hành án không còn tài sản nào khác hoặc có tài sản nhưng không đủ để thi hành án; tài sản của người phải thi hành án đang thế chấp có giá trị lớn hơn nghĩa vụ được bảo đảm và chi phí cưỡng chế thi hành án. Tuy nhiên, việc xác định ước tính giá trị tài sản tại thời điểm thi hành án và giá trị tài sản tại thời điểm người nhận cầm cố, thế chấp có nhiều điểm khác nhau. Dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng pháp luật. Thứ hai, sự phối hợp của người nhận cầm cố, thế chấp. Theo quy định pháp luật thì việc kê biên, xử lý tài sản đang cầm cố, thế chấp hợp pháp để thi hành án, không bắt buộc phải có sự đồng ý của người nhận cầm cố, thế chấp. Khi kê biên tài sản đang cầm cố, thế chấp, chấp hành viên phải thông báo ngay cho người nhận cầm cố, nhận thế chấp. Rào cản thực tế Luật quy định như trên song trong thực tế, để kê biên, xử lý tài sản trong khi người đang cầm cố, thế chấp không phối hợp với cơ quan thi hành án dân sự (THADS) cũng là một rào cản rất lớn khi áp dụng các quy định của pháp luật. Mặc dù khoản 2 Điều 64 Nghị định số 82/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp; hành chính tư pháp; hôn nhân và gia đình; THADS; phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã có quy định về hành vi: “Không cung cấp thông tin, không giao giấy tờ liên quan đến tài sản bị xử lý để thi hành án theo yêu cầu của người có thẩm quyền thi hành án mà không có lý do chính đáng” với mức phạt từ 1.000.000đ đến 3.000.000đ. Tuy nhiên, việc xử lý đối với các trường hợp này còn rất hạn chế. Do đó, cần có những quy định hướng dẫn cụ thể hơn về trình tự thủ tục thực hiện đối với các trường hợp này cũng như các chế tài pháp lý hiệu quả hơn đối với các trường hợp tài sản đáp ứng đủ điều kiện để xử lý theo quy định của pháp luật nhưng không có sự phối hợp từ phía người nhận cầm cố, thế chấp, gây khó khăn, cản trở quá trình tổ chức thi hành án. Điều 24 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP cũng quy định: Đối với tài sản đã được cầm cố, thế chấp hợp pháp mà kết quả xác minh tại thời điểm thi hành án cho thấy tài sản có giá trị bằng hoặc nhỏ hơn nghĩa vụ phải thanh toán theo hợp đồng cầm cố, thế chấp thì chấp hành viên phải thông báo bằng văn bản cho người nhận cầm cố, thế chấp biết nghĩa vụ của người phải thi hành án và yêu cầu khi thanh toán hết nghĩa vụ theo hợp đồng hoặc khi xử lý tài sản cầm cố, thế chấp phải thông báo cho cơ quan THADS biết. Cơ quan THADS kê biên tài sản sau khi đã được giải chấp hoặc thu phần tiền còn lại sau khi xử lý tài sản để thanh toán hợp đồng đã ký, nếu có. Trường hợp tài sản cầm cố, thế chấp đủ điều kiện để kê biên, xử lý theo quy định nhưng người nhận cầm cố, thế chấp đang tiến hành xử lý để thu hồi nợ vay theo quy định của pháp luật về xử lý tài sản bảo đảm thì chấp hành viên không thực hiện việc kê biên, xử lý đối với tài sản đó nhưng phải có văn bản yêu cầu người xử lý tài sản cầm cố, thế chấp thông báo ngay kết quả xử lý tài sản cho cơ quan THADS, giữ lại số tiền còn lại (nếu có) để cơ quan THADS giải quyết theo quy định của pháp luật (khoản 2 Điều 4 Thông tư liên tịch số 11/2016/TTLT-BTP-TANDTCVKSNDTC). Thực tế vẫn còn có những trường hợp sau khi xử lý nợ vay, người nhận cầm cố thế chấp không thực hiện việc thông báo cho cơ quan thi hành án về kết quả xử lý nợ vay. Mặc dù khoản 3 Điều 24 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP có quy định: Nếu người nhận cầm cố, thế chấp không thông báo hoặc chậm thông báo mà gây thiệt hại cho người được THA thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, để xử lý các trường hợp này trong thực tiễn còn rất nhiều khó khăn. Do vậy, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật hướng dẫn cụ thể hơn về trình tự, thủ tục thực hiện khi kê biên, xử lý tài sản đang cầm cố, thế chấp để phát huy hiệu quả hơn nữa quy định này trong thực tiễn. 

THANH HOA

Bài viết đăng trên báo Pháp luật Việt Nam ngày 7/4/2021

https://static-cms-baophapluat.zadn.vn/Uploaded/Edition/pdf_097_2021_XAPX.pdf