Phát huy vai trò chủ động của chấp hành viên

19/8/2019

Chấp hành viên (CHV) là người được Nhà nước giao nhiệm vụ thi hành các bản án, quyết định theo quy định của pháp luật. Với vị trí trung tâm của hoạt động thi hành án dân sự (THADS), CHV có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hiệu quả tổ chức thi hành án. Tuy nhiên, trong thực tiễn, việc phát huy vai trò, tính chủ động của CHV trong thực thi nhiệm vụ vẫn còn một số hạn chế.Về quyền yêu cầu của CHV, quyền yêu cầu của CHV là quyền hạn mà CHV được quyền yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện hoặc không thực hiện công việc nhất định như: Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp thông tin để xác minh địa chỉ, tài sản của người phải thi hành án; cung cấp các thông tin, tài liệu có liên quan đến việc thi hành án; Yêu cầu cơ quan công an hỗ trợ bảo vệ cưỡng chế… Pháp luật quy định khá nhiều quyền yêu cầu của CHV; số lượng, tính chất của yêu cầu, phạm vi yêu cầu khá rộng. Tuy nhiên, việc phân định đó là “quyền hạn” hay đó là quyền hạn đồng thời là trách nhiệm của CHV trong thực tế vẫn chưa rõ ràng. Ví dụ: Khoản 1 Điều 44 Luật THADS quy định: “Người phải thi hành án phải kê khai trung thực, cung cấp đầy đủ thông tin về tài sản, thu nhập, điều kiện thi hành án với cơ quan THADS và phải chịu trách nhiệm về việc kê khai của mình”. Quy định trên được hiểu đó là trách nhiệm, nghĩa vụ của người phải thi hành án. Tuy nhiên, khoản 1 Điều 9 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật THADS (Nghị định số 62/2015/NĐ- CP) lại hướng dẫn: “Khi tiến hành xác minh chấp hành viên yêu cầu người phải thi hành án kê khai trung thực, cung cấp đầy đủ thông tin về tài sản, thu nhập, điều kiện thi hành án...”. Như vậy, quyền yêu cầu của CHV trong trường hợp này lại biến thành nhiệm vụ, trách nhiệm của CHV. Trường hợp CHV tổ chức xác minh mà bỏ qua trình tự, thủ tục yêu cầu người phải thi hành án kê khai thông tin về tài sản, thu nhập, điều kiện thi hành án bị coi là thiếu sót, vi phạm trình tự, thủ tục xác minh. Mặt khác, chế tài xử phạt đối với một số hành vi của người phải thi hành án và cơ quan, tổ chức có liên quan khi không thực hiện yêu cầu của CHV vẫn còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe (ví dụ khoản 2 Điều 52 Nghị định số 110/2013/NĐ- CP quy định mức phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi không cung cấp thông tin, không giao giấy tờ liên quan đến tài sản bị xử lý để thi hành án theo yêu cầu của người có thẩm quyền thi hành án mà không có lý do chính đáng….) dẫn đến một số yêu cầu của CHV chưa được tôn trọng. Theo khoản 1 Điều 18 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP thì trong trường hợp cần thiết, CHV yêu cầu lực lượng công an hoặc tổ chức, cá nhân khác hỗ trợ việc tạm giữ tài sản, giấy tờ để thi hành án. Tuy nhiên thực tiễn việc huy động lực lượng công an tham gia trong việc áp dụng biện pháp bảo đảm còn gặp nhiều khó khăn khi Thông tư liên tịch số 03/2012/TTLT-BTP-BCA ngày 30/3/2012 của Bộ Tư pháp và Bộ Công an chỉ quy định về phối hợp bảo vệ cưỡng chế trong THADS, còn việc hỗ trợ CHV trong việc áp dụng biện pháp bảo đảm thì lại chưa có quy định cụ thể. Đối với một số biện pháp cưỡng chế (khấu trừ tiền trong tài khoản, cưỡng chế chuyển giao quyền sử dụng đất… ) thì việc thực hiện các biện pháp này phụ thuộc rất nhiều vào việc phối hợp với các cơ quan hữu quan, nếu không nhận được sự đồng thuận, phối hợp của các cơ quan hữu quan thì việc cưỡng chế thi hành án gặp rất nhiều khó khăn. Điều 20 Luật THADS quy định: “Khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, CHV được pháp luật bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và uy tín”. Tuy nhiên, trên thực tế đã có những trường hợp CHV, cán bộ thi hành án bị đương sự chống đối, dùng hung khí tấn công gây thương tích không chỉ ở giai đoạn cưỡng chế thi hành án mà trong cả các quá trình tác nghiệp khác như xác minh, giải quyết việc thi hành án….. Hiện nay, mặc dù việc tác nghiệp của CHV, công chức các cơ quan THADS đã được quan tâm, tạo điều kiện tuy nhiên pháp luật trong lĩnh vực này còn chưa đồng bộ; chưa có cơ chế sử dụng công cụ hỗ trợ, chưa có quy định cụ thể bảo vệ CHV và công chức làm công tác THADS. Do đó đề xuất cần nghiên cứu bổ sung các quy định để bảo vệ quyền lợi, sức khỏe, danh dự, tính mạng của CHV trong quá trình hoàn thiện pháp luật về THADS.

 HOÀNG THỊ THANH HOA

Bài đăng trên báo Pháp luật Việt Nam ngày 19/8/2019

https://static.baophapluat.vn/Uploaded/Edition/pdf_231_2019_WXFL.pdf